Mức sản xuất và tiêu thụ vani trên thế giới:
Mức sản xuất vanilla của thế giới khoảng trên 3000 tấn/ năm, trong đó Madagascar chiếm 50%. Trung bình mức thu hoạch từ 500 kg tới 1000 kg trái mỗi mẫu,. và cứ 5 kg trái tươi cho 1 kg trái ủ rồi. Ước lượng 300 tấn đậu vanilla được xử dụng ở Mỹ mỗi năm trong kỹ nghệ nước uống và cả trong kỹ nghệ dược phòng. Hoa kỳ nhập cảng 50% sản lượng vanilla của thế giới, kế tiếp là Pháp và Đức.
Những loại vanilla sau đây được coi là nổi tiếng:
- Bourbon vanilla: thuộc loại tốt nhất, mùi thơm ngọt, nhiều tinh chất vanilla, gốc từ Madagascar, Reunion, chiếm 60% sản lượng của thế giới.
Các bạn chú ý: vani xuất xứ từ Ấn độ và các nước khác không phải là vani Bourbon.
- Java vanilla (Nam-dương): ít chất vanilla, chiếm 30% SLTG.
- Tahitian vanilla: phẩm chất thấp nhưng cho một mùi thơm đặc biệt không có ở các loại khác, xuất cảng chính qua âu-châu.
- Mexican vanilla: thuộc loại tốt về phẩm và mùi nhưng lại ít chất vanillin, sản lượng suy giảm trong những năm vừa qua.
Nhìn chung chúng ta thấy cây vanilla xuất phát từ Trung-Mỹ và được trồng từ các nước thuộc thế giới thứ ba, cựu thuộc địa, vùng nhiệt đới, mưa nhiều, nắng nhiều, khí hậu nóng, như Ấn-độ, Ba-tây và các đảo quốc như Madagasca, Tahiti, Papua New Guinea, Nam- dương, các đảo vùng West Indies (Trung-Mỹ)… Điều này chứng tỏ vanilla cũng như các cây hương liệu như hạt tiêu, cà-phê, ca- cao, cô-la, quế, đều xuất phát từ các xứ vùng nhiệt đới. Việt-Nam với cà-phê và hạt tiêu, quế, là một thí dụ điển hình.
Tinh chất vanilla được người Aztecs dùng làm nước hoa và thuốc xoa, không những có thể chữa được mệt mỏi mà còn cho sức mạnh, tránh được sợ hãi và làm cho tim khoẻ mạnh. Họ còn dùng hạt vanilla xay và hoà chung với bột ca-cao dùng làm thức uống, có vị đắng là nguồn gốc của chocolate ngày nay. Về y học, các chợ bên Madagascar đều bày bán cọng cây vanilla được coi như thuốc chữa bệnh cho đàn ông, và vỏ cây dùng cho đàn bà… Vanilla giữ phần quan trọng trong nhà bếp: món chính, món phụ, tùy theo, đều có thể dùng hương vị vanilla. Trong kỹ nghệ đồ uống, vanilla được dùng chung với rượu hay không rượu.
Trong các món nướng, món tráng miệng, bánh pie, kẹo, bánh nướng, rượu, thuốc khử mùi, thuốc lá đều ít nhiều có hương vị vanilla. Kẹo chocolate, trái cây và hạt giẻ đều dùng vanilla như mùi thơm căn bản. Có người cho rằng ngày nay chúng ta mặc, ăn, uống, và khoái vanilla. Do vậy, các kỹ nghệ có liên hệ tới vanilla ngày một gia tăng. Ví dụ năm 2003 có thêm 565 sản phẩm có chất vanilla (tăng 50% so với năm trước). Rượu Vanilla Vodka tăng 177%., Bacardi có Rhum vanilla, Pepsi có Pepsi vanilla, Coca Cola có Vanilla Cokes.
Patricia Rain, một tác giả đã nghiên cứu vanilla trong 20 năm và đã viết sách "The Vanilla Chef" hướng dẫn cách ăn, uống, và ngửi vanilla. Sách đã nói về lịch sử vanilla vùng Trung-Mỹ qua huyền thoại đến cách trồng từ sơ khai cho đến tân tiến ngày nay. Việc tổng hợp chất vanilla cũng được được đề cập đến.
Để kết luận, chúng ta đã biết vanilla là loại cây được xếp vào loại lan vì có hoa kết cấu như hoa lan, có mùi thơm không phát xuất từ hoa mà từ trái qua một quá trình ấp ủ. Tinh chất vanilla được dùng pha chế trong kỹ nghệ thực phẩm, kỹ nghệ đồ uống, kỹ nghệ dược phòng và trang sức. Ngày nay, kỹ nghệ thực phẩm, bánh kẹo, rượu ngọt, tiêu thụ phần lớn sản lượng vanilla trên thế giới. Do đó chúng ta có thể gọi vanilla là cây lan ăn được, và thơm ngon.
